Als expat gezin verbazen we ons niet meer om de sterk verschillende manieren en lokale inzichten ten aanzien van opvoeden en grootbrengen. We merken dat we in elk land na verloop van tijd zelfs een beetje mee laveren met de lokale opvoedstijl. Maar even vaak houden we juist stevig vast aan onze eigen stijl, afgekeken van onze eigen Hollandse ouders…
Snottebellen en koorts
Toen ik (midwinter) door de leidster van de lokale peuterspeelzaal in paniek werd opgebeld met de mededeling dat mijn zoontje moest worden opgehaald, wist ik niet hoe snel ik de auto moest omkeren in de zoveelste file van die dag. Mijn zoontje had koorts… Om exact te zijn 37,2 graden en er hing een snottebel aan zijn neus. Hij moest 24 uur thuis blijven en mocht niet naar buiten want o wee als hij anderen kinderen aan zou steken. Mijn paniek sloeg om in verbazing.Koorts, trek gewoon de wollen trui van mijn zoon uit, hij is niet ziek!
Het was buiten namelijk -22 graden die dag en de Russen zijn gewend om binnen flink te stoken. Een binnentemperatuur van 25 graden is hier heel gewoon. En dan de blik van de leidsters: ‘hoe durf je je kind ziek naar school te sturen?’ Ach, in Nederland zijn we daar veel makkelijker in. Een snottebel meer of minder, daar doen we niet moeilijk over en vanaf 38 graden blijft een kind pas thuis. Ik heb de strijd opgegeven. De Rus is nu eenmaal paniekerig wanneer het gaat om ziek worden. Alles boven de 37, 2 graden wordt gezien als koorts. Ik moet het ermee doen.
Overdressed of underdressed
Na twee jaar wonen in Moskou, sta ik niet meer te kijken van de russen die hun kinderen compleet overdressed naar buiten laten gaan. Al begin september (want ja de ‘r’ zit in de maand) gaan de mutsen, sjaals en wanten aan, ook al is het dan 12 graden. Dikwijls zie ik baby’s, peutertjes en kleutertjes al in skipakken in hun kinderwagensdoor hunbabushkas(grootmoeders) voortgeduwd worden. De reden is simpel, wanneer je je niet warm aankleedt, word je verkouden. Ik word zuur aangekeken, want mijn kinderen zijn dan in hun fleecejasjes en regenlaarsjes zwaar underdressed.Hoe durf ik dat als moeder mijn kinderen aan te doen! Toch heb ik er wel wat geleerd. Mijn kinderen dragen nu wel dunne katoenen mutsjes en sjaaltjes. De Siberische wind voelt toch anders aan dan die Hollandse zeewind! En ik zweer nu bij wollen onderkleding tijdens de barre wintermaanden.
Russen en kou, een aparte relatie
De Rus heeft in mijn optiek sowieso een aparte relatie met de kou. In Moskou word je raar aan gekeken als je een koud drankje bestelt op een koude dag. En wee je gebeente als je je kinderen op een koud stoepje laat zitten. Je kan er zomaar ziek van worden. Hoe apart daarentegen als je dik ingepakte baby’s in polar slaapzakjes op een schapenvachtje buiten in hun kinderwagens ziet slapen. Op balkons of stoepen van stadsappartementen slapen baby’s op de koudste winterdagen gewoon buiten! De Russische zuigelingen worden zo gehard tegen de strenge winters; de ‘frisse’ lucht is gezond. Overigens slapen baby’s bij de Scandinavische buren ook buiten. Ik heb het buiten slapen zelf ook ooit omarmd in Noorwegen. Maar of het mijn zoon geholpen heeft vraag ik mij af. Hij is vaak ziek. De winters in Rusland zijn lang, donker en koud. Het zit gewoon niet in ons DNA om de Russische winters te trotseren.
Traditie is belangrijker dan innovatie.
De Russen zijn trots op hun verleden met betrekking tot cultuur en tradities. Wellicht is dat de reden dat zij de hobby’s van hun kinderen uitermate serieus nemen: inzet en discipline zijn belangrijk. Balletles is bijvoorbeeld hard werken. Meisjes (en soms jongetjes) vanaf drie jaar worden in professionele balletpakjes gehesen en getraind om wellicht later in het Bolshoi Theater op te treden. Gezellig rondjes draaien en huppelen op vrolijke muziek is er niet bij.
Nee, in Moskou word je klaargestoomd tot een ware ballerina op muziek van Tchaikovsky. De juf klapt ritmisch in haar handen en telt de pasjes streng af. Flink gestretched worden door de juf hoort er ook gewoon bij.De Russische perceptie is dat men in het Westen veelal geleid wordt door popcultuur, muziek en film. In Rusland leren de kinderen echter over schrijvers, dichters en artiesten die deel uitmaken van hun cultureel erfgoed. Traditie is hier meer van belang dan innovatie. Russen willen dat hun kinderen grootgebracht worden in de traditie van ballet, literatuur, theater en muziek. Dat gaat al zo van generatie op generatie. Ik kan het wel waarderen.
Goed theater belangrijker dan bedtijd
Bij ons thuis geldt het aloude Hollandse principe dat kleine kinderen op tijd naar bed gaan. Dat wil zeggen dat onze vijf – en driejarige voor half acht het kussen raken. Hebben wij ook nog wat aan onze avond. Ik was dan ook verbaasd toen ik kleine kinderen zag tijdens avondvoorstellingen in het Bolshoi of hetTchaikovsky Conservatory. Zelfs kinderen vanaf zes worden geacht stil te kunnen zitten tijdens ballet- of muziekvoorstellingen. Netjes gekleed in jasje- dasje of meisjes in jurkjes met afgekante sokjes en met grote strikken in het ingevlochten haar. Een goed theaterstuk is belangrijker dan een bedtijd routine.
Russische kinderen gaan echt laat naar bed (tussen tien en elf uur) en dit geldt werkelijk voor alle leeftijden. Basisschoolleerlingen worden na school nog flink beziggehouden met naschoolse activiteiten, zoals taallessen, ballet- of muziekles. Ze komen daarom vaak pas laat thuis en dan moet er nog gegeten worden. En laten we vooral het huiswerk niet vergeten. Russen gaan prat op educatie, Russische stijl. Leerkrachten staan in hoog aanzien en geen enkele ouder wil op het matje geroepen worden omdat het huiswerk niet gemaakt is. Dan maar laat naar bed.
Soep
“Een Russische maaltijd bestaat uit soep en een hoofdgerecht. Geen avondeten zonder soep”, zo legde een Russische vriendin mij ooit uit. Veel Russische ouders schotelen met veel plezier hun (jonge) kinderen elke avond soep voor. Waarom? Zo weten ze zeker dat ze al hun groenten binnen krijgen. Weliswaar met veel gemors en geslurp, maar dat schijnt het waard te zijn. Want, kinderen moeten zich enorm concentreren om een volle lepel naar hun mond te brengen en dus is het ook wat rustiger aan tafel.
Ik hou wel van soep, maar kletsen aan tafel is toch ook wel heel gezellig? Hoe het ook zij, mijn kinderen eten nu wel graag soep en kletsen nog steeds heel wat af aan de eettafel terwijl we luisteren naar de zoveelste Notenkraker van deze week. Gelukkig hoeven we ons nu nog even geen zorgen te maken over de snottebellen, wollen onderbroeken of Russische cultuurlessen, want het is nog heel even zomervakantie in Moskou…
